">
اگر اهل ورزش، کوهنوردی، سفرهای طبیعتگردی و تفریحی هستید خوب میدانید که غذا میتواند یک مسئله جدی در طول ورزش یا سفر شما باشد.
بحث هزینه، نگهداری، آمادهسازی و وزن غذایی که حمل میکنید، بخشی از این مسائل هستند و مسئله دیگر کیفیت غذایی است که مصرف میکنید.
پس از یک کوهپیمایی سنگین، نیاز به مصرف مواد غذایی مقوی با کیفیت بالا دارید، غذایی که تمام مسیر صعود آن را حمل کردهاید و انتظار دارید هنور خوشمزه و با کیفیت باقی مانده باشد؛ بهخصوص اگر وزن قابل توجهی را به شانههای شما تحمیل کرده باشد.
در این مواقع معمولاً یکی از انتخابها غذاهای کنسروی است که با توجه به وزن و فرایند آمادهسازی، ممکن است مصرف آنها بهسادگی در آن شرایط امکان پذیر نباشد، بحث کیفیت و سلامت آنها هم مطرح است. بهعنوان بخشی دیگر از مواد مغذی مورد نیاز خود ممکن است به آجیلها و میوههای خشک هم فکر باشید، اما بهویژه در مورد میوههای خشک نهتنها طعم آنها در حین خشک کردن دستخوش تغییر شده بلکه بخشی از مواد مغذی آنها هم از دست رفته است.
لازم نیست تنها کوهنورد باشید تا نگران وعدههای غذایی خود شوید؛ ممکن است ورزشکار باشید و مصرف مواد غذایی کافی قبل و پس از ورزش زمانی که در خانه نیستید، دغدغه شما باشد. یا میخواهید سفر کنید اما برای وعدههای غذایی خود زیاد هزینه نکنید یا وزن زیادی از غذاهای آماده را با خود حمل نکنید.
غذاهای خشکشده به روش انجمادی در این موارد میتوانند انتخاب خوبی باشند؛ غذاهایی که نهتنها از نظر وزنی سبکتر از غذاهای خشکشده به روشهای معمول هستند، بلکه عطر، طعم و کیفیت آنها نیز بهخوبی حفظ شده است و بهراحتی میتوانند دوباره آب جذب کنند و به حالت اولیه خود برگردند.
باور بر این است که روش خشک کردن انجمادی بهترین روش خشک کردن محصولات غذایی است زیرا برخلاف روشهای معمول دیگر مانند خشک کردن با هوا و خشک کردن پاششی که باعث رخ دادن تغییرات بسیاری در خصوصیات فیزیکی، شیمیایی و تغذیهای مواد غذایی میشود، خشک کردن انجمادی کمتر آسیب رساننده است.
خشک کردن انجمادی فرایندی است که در آن آب با تبدیل مستقیم از حالت جامد به بخار، تصعید میشود و بنابراین حالت مایع در این تبدیل حذف میگردد. سپس آب از سطح خشک خارج میشود. این روش بهطور گستردهای برای پایدارسازی غذاهای با کیفیت بالا، داروها و مواد بیولوژیکی مانند پروتئینها، باکتریها و سلولهای حیوانی استفاده میشود. در این فرایند کیفیت محصول خشکشده (از نظر بیولوژیکی، تغذیهای و ویژگیهای ارگانولپتیک) حفظ میشود و این در نتیجه انجماد آب در ماده، قبل از خشک کردن است که مانع فرایندهای شیمیایی، بیوشیمیایی و میکروبیولوژی در ماده میشود. بنابراین طعم، بو و محتوی مواد غذایی مختلف تغییر نمیکند.
ازآنجاکه مواد غذایی خام حاوی مقدرا زیادی آب هستند؛ از 80 تا 95 درصد، خارج کردن آب به وسیله تصعید بافت بسیار متخلخلی در این مواد ایجاد میکند که باعث میشود بازجذب آب در آنها نیز بهسرعت اتفاق بیفتد.
اینکاها از قرن 13 سیبزمینی را به روش خشک کردن انجمادی به "چونو" تبدیل میکردند. این فرایند شامل چندین چرخه یخ زدن و خروج آب میشد، به این ترتیب که سیبزمینی را غروب روی قلههای کوههای آند در معرض دمای زیر انجماد قرار میدادند و سپس زیر نور خورشید روزهنگام خشک میکردند. آنها از آب و هوای منحصر به فرد آلتیپانو نیز برای خشک کردن انجمادی گوشت استفاده میکردند.
تا جنگ جهانی دوم انجماد بافتهای گیاهی و حیوانی تا حدی پیشرفت کرد اما نقطه عطف این فرایند طی جنگ جهانی دوم بود؛ زمانی که پلاسمای خون و پنیسیلین برای درمان زخمیها در جبهه نیاز بود، اما بهدلیل عدم وجود سیستم حملونقل سرد، بسیاری از سرمهای تأمین شده قبل از رسیدن به گیرندگان فاسد میشدند. در این شرایط توسعه فرایند خشک کردن انجمادی بهعنوان یک فنآوری تجاری انتقال پایدار پلاسمای خون و پنیسیلین را ممکن ساخت. پس از آن در دهه 1950 -1960 خشک کردن انجمادی به عنوان ابزاری چندکاره برای فرآوری دارویی و غذایی هر دو دیده شد تا جایی که در آمادهسازی وعدههای غذایی فضانوردان و افراد ارتش مورد استفاده قرار گرفت.
خشک کردن انجمادی بهعنوان بهترین روش برای خشک کردن غذاها شناخته میشود، زیرا کیفیت مواد غذایی را حفظ میکند؛ به این معنا که ویژگیهای محصول غذایی خشکشده به روش انجمادی مانند عطر، طعم ، رنگ و ترکیبات مغذی بهطور قابلتوجهی بالاتر از غذاهای خشکشده به روشهای دیگر است. بهعنوان مثال میوههای خشکشده با استفاده از روش خشککردن انجمادی ضمن حفظ شکل، عطر و طعم اصلی، بافت نرم و تردی دارند و مواد مغذی آنها نیز حفظ شده است.
هدف اولیه خشک کردن انجمادی در صنعت غذا افزایش زمان مصرف در عین حفظ کیفیت است. هنگامی که محصول بهدرستی خشک، بستهبندی و در شرایط مناسب نگهداری شود، میتواند بیشتر از 12 ماه قابل مصرف باشد و نکته قابل توجه این است که این غذاها میتوانند در دمای محیط نگهداری شوند.
سبک بودن مواد غذایی که به روش انجمادی خشک میشوند نیز آنها را برای کوهنوردان و افراد ارتش محبوب میسازد، زیرا در مقایسه با همان وزن از غذاهای مرطوب، مقدار بیشتری مواد غذایی خشک شده میتوانند حمل و در صورت تمایل بهراحتی به آن آب اضافه کنند.
بازجذب آسان آب
اگر یک محصول خشکشده نتواند بهراحتی یا بهطور کامل آب بازجذب کند، کیفیت پایینی برای آن در نظر گرفته میشود. اما محصولی که به روش انجمادی خشک میشود، به دلیل تخلخل بالا، جذب آب کامل و سریعی دارد که نشاندهنده کیفیت بالاتر محصول و ایدهآل بودن آن برای وعدههای غذایی فوری است.
ازآنجاییکه خشک کردن انجمادی روشی گران است، برای محصولاتی مناسب است که ارزش بالایی دارند. مانند میوهها و سبزیجات فصلی که در زمان محدودی موجود هستند یا قهوه و وعدههای غذاهایی فضانوردان، کوهنوردان و افراد ارتش.
برخی از غذاهای قابل خشککردن به روش انجمادی به شرح زیر هستند: